مناظره دوم امام صادق(علیه السلام) با «ابن ابی العوجاء»

در کتاب شریف کافی نقل شده «ابن ابی الاعوجاء» که از سران کفر و مادی‌گرا محسوب می‌شد، چند بار با حضرت امام صادق(علیه السلام) مناظراتی داشته است؛ در مناظره اول که در پست قبلی بیان شد، وی شکست سختی خورد و از خدمت حضرت خارج شد و چند روز بعد مجددا برگشت و درخواست مناظره‌ دیگری با حضرت را داشت.  روای می‌گوید: «ابن ابى العوجاء» برای بار دوم آمد و در مجلس امام صادق (علیه السلام) خاموش نشست و دم نمی‌زد، امام فرمود: «گویا آمده‌اى مطالب دیروز را پی بگیری؟ گفت: بله ‏اى پسر پیغمبر! امام فرمود: تعجب می‌کنم از این‌که تو خدا را منکرى، ولی گواهی می‌دهی من پسر رسول خدا هستم! گفت: بر اساس عادت چنین گفتم؟ امام فرمود: پس چرا سخن نمی‌گویى؟ گفت: از جلال و هیبت شما زبانم بند آمده است، من دانش‌مندان زیادی را دیده و با متکلمین زیادی مباحثه کرده‌ام، ولى هیچ کدام هیبتی مانند شما نداشته‌اند؛ حضرت فرمود: راست می‌گویی، ولى من در پرسش را به رویت باز می‌کنم.

مناظره امام صادق با طبیب هندی(1)

روزی امام صادق علیه‏السلام در مجلس منصور حضور داشت و طبیبی از هند کتاب خود را برای منصور می‏خواند و امام علیه‏السلام به سخنان او گوش می‏داد و چون آن طبیب از سخنان خود فارغ گردید رو به امام صادق علیه‏السلام کرد و گفت: آیا شما مایلید که من اندکی از این قوانین طبی را در اختیار شما بگذارم؟ امام صادق علیه‏السلام فرمود: خیر، آنچه از طب نزد من می‏باشد بهتر است از آنچه که تو می‏دانی. طبیب هندی گفت: شما از طب چه می‏دانید؟ امام علیه السلام فرمود: من طبع گرم را به سردی و طبع سرد را به گرمی و طبع رطب را به یابس و یابس را به رطب معالجه می‏نمایم. و همه‏ی امور را به خدا وامی‏گذارم [یعنی شفا را از خدا می‏خواهم] و به آنچه که رسول خدا صلی الله علیه و آله دستور داده، عمل می‏کنم. سپس فرمود: بدان که پر کردن معده، سبب هر دردی است و پرهیز [از پرخوری] داروی هر دردی است و بدن را باید به آنچه عادت نموده، تأمین نمود. 

مناظرات امام صادق با ابوشاکر دیصانی(2)

ابوشاکر دیصانی از منکرین خدا، با امام صادق علیه‏السلام مناظراتی داشته است؛ و همچنین وی سؤالاتی از هشام بن حکم نموده و هشام پاسخ آنها را از آن حضرت گرفته و برای او نقل کرده است. 
ابوشاکر روزی به هشام بن حکم گفت، در قرآن آیه ای بیان شده که مطابق با اعتقاد ماست و آن آیه این است: (و هو الذی فی السماء اله و فی الأرض اله) [1] . 

مناظرات امام صادق با ابن ابی العوجا(3)

امام صادق علیه‏السلام مناظرات فراوانی با ابن ابی العوجای ملحد داشته که برخی از آنها در زمینه‏ی توحید بوده است. ابن ابی العوجا که نام اصلی او عبدالکریم می‏باشد از ملحدین و منکرین ادیان آسمانی و از جمله کسانی بود که به اعتراف خودش، احادیث دروغین را به احادیث رسول خدا صلی الله علیه و آله آمیخته بود، که وضعیت روحی او از مناظرات آینده اش با امام صادق علیه السلام روشن می‏گردد، او با وجود مناظرات بسیاری که با امام علیه‏السلام داشت، سرانجام همانند ابن مقفع ملحد در حالت کفر و الحاد کشته شد. 

مناظرات امام صادق در توحید(4)

هشام بن حکم می‏گوید: در مصر زندیقی به نام عبدالملک با کنیه‏ی ابوعبدالله بود که نام امام صادق علیه‏السلام به گوش او رسیده بود؛ او چون به مدینه آمد تا با آن حضرت مناظره کند، به او گفتند: امام صادق علیه‏السلام به مکه رفته است، پس او به مکه آمد و در حالی که ما در طواف خانه‏ی خدا خدمت آن حضرت بودیم؛ او نیز رسید، پس شانه‏ی خود را به شانه‏ی امام صادق علیه‏السلام زد. امام صادق علیه‏السلام به او فرمود: اسم تو چیست؟ او گفت: عبدالملک. فرمود: کنیه‏ی تو چیست؟ گفت: ابوعبدالله امام صادق علیه‏السلام فرمود: آن پادشاهی که تو بنده‏ی اویی کیست؟ آیا او از پادشاهان زمین است یا از پادشاهان آسمان؟ و این که گفتی: پدر عبدالله هستی؛ آیا فرزند تو عبد خدای آسمان است و یا عبد خدای زمین؟ هر چه بگویی محکوم خواهی بود. پس او نتوانست پاسخی بدهد و امام صادق علیه السلام به او فرمود: هنگامی که از طواف فارغ گردیدم نزد من بیا [تا پاسخ کامل تو را بدهم]. چون امام علیه السلام از طواف فارغ گردید، آن زندیق آمد و همانند ما مقابل آن حضرت نشست.

مناظره با ابوحنیفه (رئیس مذهب حنفیه)(5)

ابوحنیفه نعمان بن ثابت متوفای سال 150 هجری، از جمله کسانی است که درباره مسایل مختلف، پرسش‏های فراوانی از امام صادق پرسیده است. وی همواره می‏گفت: 
ما رأیت أعلم من جعفر بن محمد 
کسی را عالم‏تر از جعفر بن محمد ندیدم. [1] . 
مرحوم مجلسی به نقل از کنز الفوائد روایت می‏کند: روزی امام صادق با ابوحنیفه غذا می‏خورد. در پایان غذا، یک بحث علمی بین آن دو رد و بدل شد. روز دیگر ابوحنیفه در مراسم حج، نزد امام صادق آمد و امام با او معانقه نمود و از احوال او و خانواده‏اش پرسید. فردی سؤال کرد: یابن رسول الله، آیا این مرد را می‏شناسی؟ امام فرمود: من از او و خانواده‏اش احوالپرسی می‏کنم و تو می‏پرسی آیا او را می‏شناسم؟ این ابوحنیفه فقیه‏ترین مردم شهر خودش است. [2] . 
البته بارها امام به کارهای اشتباه ابوحنیفه نیز اعتراض داشته و بارها به او می‏فرمودند که قیاس مکن. روزی فتوایی از ابوحنیفه صادر شد که وقتی امام صادق آن را شنید، فرمود: 
فی مثل هذا القضاء و شبهه تحبس السماء ماءها و تمنع الأرض برکتها [3] . 
چنین فتواها و قضاوتهایی است که آسمان و زمین برکت خود را حبس می‏کنند. 
کنایه از این که خداوند از نزول برکات آسمانی و زیادی برکات زمینی بر اثر غضبش جلوگیری می‏کند. 

پی نوشت ها:
[1] الامام الصادق والمذاهب الاربعة، ج 1، صص 295-279. 
[2] بحارالانوار، ج 47، ص 240. 
[3] اصول کافی، ج 5، ص 290.

مناظره ابوحنیفه و امام صادق (ع)(6)

---

روزى ابو حنیفه - یکى از پیشوایان و رهبران اهل سنّت - به همراه عدّه اى از دوستانش به مجلس امام جعفر صادق علیه السلام وارد شد و اظهار داشت :